اغلب عفونت های دستگاه گوارش بعلت تغییر در رژیم غذایی رخ میدهد. انگل ها، ویروس ها، و یا باکتریها می تواند باعث عفونت های دستگاه گوارش شود.ویروس ها، باکتری ها و انگل ها موجودات زنده ای هستند که در اطراف ما زندگی می کنند. آنها در آب و خاک نیزوجود دارد، در سطح مواد غذایی که ما می خوریم و بر روی سطوحی مانند کانتر حمام یا آشپزخانه نیز وجود دارد. برخی از باکتری های موجود در بدن ما هیچ مشکلی را ایجاد نمی کند ولی انواع دیگر باکتری ها ( همچنین انگل ها و ویروس ها) می تواند ما را کاملا بیمار کند و به همه جای بدن هجوم بیاورد. باکتری ها و ویروس ها می توانند در خارج از بدن انسان گاهی اوقات برای ساعتها یا چندین روز زندگی کنند.
درست است که یکی از عوارض معمول گرمای هوا عفونت گوارشی و اسهال و استفراغ است اما گرمای امسال تابستان شمار مبتلایان به عفونت‌های گوارشی را بسیار بالا برده است و عده زیادی را روانه درمانگاه‌ها و حتی بیمارستان‌ها کرده به گونه‌ای که این بیماری این روزها به یک معضل در شهرهای بزرگ تبدیل شده است. با توجه به اینکه عفونت گوارشی طیف وسیعی از بیماری‌های مرتبط به دستگاه گوارش را شامل می‌شود و براساس عامل بیماری که ویروس، باکتری یا انگل باشد، متفاوت است باید از هرگونه درمان خودسرانه پیشگیری و به پزشک مراجعه کرد. هر چند با وجود شیوع بالای این بیماری راه‌های زیادی به منظور پیشگیری از آن وجود دارد اما دکتر مهرداد حق‌ازلی، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره انواع عفونت‌های دستگاه گوارش و راه‌های کنترل آن بیشتر توضیح میدهد.
عفونت‌های سریع
در فصول گرم سال به علت مصرف مایعات بیشتر، غذاهای آماده و نحوه تغذیه احتمال آلودگی با عواملی که دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار میدهد، افزایش می‌یابد. این بیماری‌ها هم می‌توانند میکروبی باشند و هم ویروسی و انگلی. در برخی موارد که معمولا با خوردن شیرهای حاوی خامه اتفاق می‌افتد، گاهی سم این مواد وارد دستگاه گوارش می‌شود و خود ماده غذایی عامل بیماری نیست. نکته مهم این است که این دسته از عفونت‌ها مجموعه‌ای از علائم را ظرف مدت کوتاهی در بدن به وجود می‌آورد که می‌تواند فرد را دچار مشکل کند.
اگر عفونت ویروسی باشد…
عفونت‌های گوارشی ویروسی در مدت کوتاهی همه‌گیر می‌شود و معمولا بعد از خوردن وعده غذایی بروز می‌کند. در مواردی که عامل عفونت ویروسی باشد از جمله علائم این بیماری می‌توان به دل‌درد، اسهال، تب و تهوع اشاره کرد. علائم این نوع عفونت معمولا طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت از بین می‌رود. در این مواقع معمولا تب خفیفی وجود دارد و نیازی به درمان آنتی‌بیوتیکی نیست و با جایگزین کردن مایعات و مقداری داروهایی که درد را کاهش می‌دهند بیمار بهبود پیدا می‌کند. نکته مهم این است که این نوع عفونت‌ها خیلی زود به درمان جواب میدهد و فرد خیلی سریع بهبود می‌یابد.
مراقب خورد و خوراک‌تان باشید
بسیاری از عفونت‌های دستگاه گوارشی در فصل تابستان از طریق غذاها منتقل می‌شوند که لازم است در این زمان غذاها را با درپوش ایمن در یخچال نگهداری کنیم و از گرم و سرد کردن متعدد آنها بپرهیزیم. فردی که دچار عفونت گوارشی شده است باید تغذیه ساده داشته باشد. از آنجا که در این بیماری فرد آب زیادی از دست میدهد حتما باید آب و املاحش را تامین کند تا به هیچ عنوان آب و املاح بدن کاهش پیدا نکند. به همین دلیل مصرف آب یا محلول‌های اوآراس(O.R.S) یا دوغ و چای کمرنگ توصیه می‌شود. در مورد غذاها هم بهتر است غذای ساده مصرف شود. بهتر است غذاهایی که در آنها سس، ادویه و فلفل است استفاده نشود تا طول بیماری تمام و بیماری کنترل شود. افراد مبتلا به اسهال و استفراغ باید از مصرف غذاهای سنگین از جمله چربی، گوشت و… نیز تا ۴۸ ساعت پرهیز کنند. بیمار باید تا چند روز از کته ماست با دوغ بدون گاز خانگی و از روز چهارم یا پنجم از سوپ آبکی بدون حبوبات به عنوان غذا استفاده کند. یادتان باشد غذاهای جامد و سفت به هر شکلی می‌تواند مشکلات بیمار را از نو آغاز کند.
مواظب انتقال بیماری باشید
در اکثریت مواردی که عامل ویروسی یا میکروبی وجود دارد، احتمال انتقال هم ممکن است. بهترین راه جلوگیری از اینکه فردی که اسهال دارد یا علائم عفونت دستگاه گوارشی دارد این بیماری را به دیگران منتقل نکند، رعایت بهداشت فردی هم از طرف بیمار و هم از طرف خانواده است. تمامی عفونت‌های گوارشی از طریق دهانی- مدفوعی قابل سرایت هستند. به این معنا که اگر شما یک بیمار مبتلا هستید کافی است با دستان آلوده خود کمی میوه برای اعضای خانواده پوست بکنید یا به آنها در پخت غذا کمک کنید تا آنها را در کوتاه‌ترین زمان در بیماری خود شریک کنید.
در مسافرت‌ها بیشتر مراقب باشید
این فصل از آنجا که فصل تعطیلات است و مسافرت‌ها بیشتر صورت می‌گیرد افراد بیشتر از غذاهای خارج از منزل استفاده می‌کنند و اینها شرایطی را مهیا می‌کند که احتمال آلودگی دستگاه گوارش افزایش می‌یابد. اگر به اسهال مسافران مبتلا شدید، برای جایگزینی آب، املاح و مواد معدنی از دست رفته تا حد امکان از مایعات سالم استفاده کنید. مصرف آب پرتقال، سیب یا سایر میوه‌ها برای جایگزین کردن پتاسیم از دست رفته بسیار مفید است. به محض اینکه احساس کردید اشتهای‌تان باز شده، تغذیه را با غذاهای نرم و بدون چربی آغاز کنید تا دستگاه گوارش‌تان تحریک نشود. گفتنی است موز منبع غنی پتاسیم است و به کاهش دفع اسهال کمک می‌کند.
آبمیوه شیرین نخورید
افراد بیمار باید از مصرف نوشابه، کمپوت، آبمیوه مصنوعی و هر ماده شیرین دیگری که دفع آب را افزایش میدهد، خودداری کنند. بدن فردی که دچار اسهال و استفراغ شده به جز آب، الکترولیت‌ها از جمله سدیم، کلر، پتاسیم و… را نیز از دست میدهد که برای جبران آن بهتر است از آبمیوه خانگی مانند آب گوجه فرنگی، آب هویج و… استفاده شود. در موارد عفونت‌های گوارشی مصرف آبمیوه‌های آماده به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود چون اسمولاریته بالاتری دارد و این باعث می‌شود اسهال بدتر شود. اگر قرار است فرد از آبمیوه استفاده کند باید از آبمیوه طبیعی استفاده کند که البته آن هم باید با آب رقیق شده و بعد استفاده شود.
بیشتر از ۸ لیوان در روز آب بخوریدمصرف ۸ لیوان آب در روزهای معمولی الزامی است اما در حال حاضر که گرمای هوا بیش از حد است اگر فرد مدام خارج از منزل بوده و تعریق زیادی داشته باشد، باید بیشتر از ۸ لیوان آب بنوشند. بهترین جایگزین برای رفع تشنگی آب است اما فیبر هم آب مورد نیاز را در خود نگه می‌دارد و با مصرف میوه و سبزی تازه حاوی فیبر در تابستان آب در معده جذب نمی‌شود و در روده بزرگ جذب و به بدن باز می‌گردد بنابراین از طریق مصرف میوه هم می‌توان میزان مایع مورد نیاز بدن را در تابستان تامین کرد.
منبع-مجله سیب سبز
